Art of Dyeing Wool
[ Rang-razieh Pashm ]
The Qashqai are famous for their magnificent Jajim and rugs and other woven wool products. The wool produced in the mountains and valleys near Shiraz is exceptionally soft and beautiful and takes a deeper color than wool from other parts of Iran.
Preparing wool
Cutting the wool from sheep is the men’s responsibility. Women were mostly busy spinning the wool into thread or yarn, to provide materials for weaving. All thread is dyed with natural colors and dried in an open area.
Dyeing
Thousands of years ago, Iranians had a rich understanding of natural materials. They developed powerful dyes to decorate rugs. The number of materials used for different dyes is small, but they knew how blend the colors to make many different colors.
They found their best pigments in the desert. For instance in the city of Kerman, red color was obtained from a little insect named Kermis. The insect has a kind of pigment that can provide brilliant red, pink, or purple.
Preparing the wool for dyeing
The traditional steps are:
- Scouring: This means washing the wool in water mixed with natural detergent to remove dirt, grease, and other materials from the fleece. The wool should be in 60ºC (140ºF) water for one hour.
- Drying: The wool may be spread on a clean surface or it could be hung up to dried.
- Combing: The wool will be combing by traditional wooden comb.
- Spinning: This is the process that turns wool fibres into long strands of yarn.
- Hanking. This process often needs two persons to release the yarn and to wind or coil the yarn to form many loops / a skein.
- Dyeing: In a cauldron (a large metal pot with handles, used for cooking over an open fire) dyes and hot water (at specific temperatures depending the dye) the skeins of wool are placed and stirred.
- Drying: The skeins of wool are hung to dry in a open and sunny area.
Dyes
Iranians used natural dyes which were derived from plant materials such as:
- indigo (blue and violet from the leaves),
- madder (reddish, from the plant genus Rubia),
- oak (brown derived from wounds/galls in the bark),
- sumac (rust/brick from the berries)
- saffron (golden-red from the pollen),
- pomegranate (orangish peels of the fruit),
- cochineal (scarlet pigment from an insect),
- walnut (brown from shells or skins),
- pistachio (greenish husks),
- and larkspur (olive colors flower of the buttercup family).
Nowadays synthetic dyes are used to dye wool. Synthetic dyes are cheaper and easier than natural and vegetal dyes.
Read More
رنگرزی پشم
[ دَیییک وول ]
ایل قشقائی در بافتن جاجیم های عالی، قالیچه وسایرمحصولات بافتنی شهرت فراوان دارند. پشم لازم برای این صنعت در کوه ها و دره های نزدیک به شیراز بدست می آید و بسیار نرم تر و خوش رنگ تر از پشم تولیدی در سایر مناطق ایران است.
آماده کردن پشم
تراشیدن پشم از بدن برّه ها بعهدهُ مردان است. زنان بیشتر به ریسندگی پشم و تهیه نخ مشغولند تا مواد لازم برای قالیچه و جاجیم را فراهم کنند. نخ های تولید شده با رنگ های طبیعی رنگ شده و در محوّطه باز قرار میگیرند تا خشک شوند.
رنگرزی
هزاران سال پیش، ایرانیها از مواد طبیعی اطلاعات وسیعی داشتند و رنگ های بسیار بادوام برای تزیین قالی تهیه میکردند. تعداد موادی که برای رنگ کردن به کار میرفت زیاد نبود ولی آنها می دانستند که چگونه از ترکیب کردن آنها رنگ های بسیار دیگری را بسازند.
آنها بهترین رنگهارا در کویر پیدا کردند. برای مثال، در کرمان رنگ قرمز از یک حشره کوچک بنام کرمیس به دست می آمد. این حشره مادّه رنگی را در بر داشت که رنگ قرمز بسیار شفّاف، رنگ صورتی و بنفش کم رنگ از آن تهیّه میشد.
آماده کردن پشم برای رنگرزی
رنگرزی پشم با روش قدیمی عبارت است از:
- شستن پشم: پشم با آب و صابون طبیعی شسته میشود تا مواد چرب و کثیف ازآن کاملا جدا شود. پشم با یدبه مدت یک ساعت در آب ۶۰ درجه سانتیگراد (۱۴۰ درجه فارنهایت) خوابانده شود.
- خشک کردن پشم: پشم یا روی سطح تمیز در صورتی که پخش شده باشد و یا به صورت کلافه آویزان شده خشک میشود.
- شانه کردن: پشم به رسم قدیمی با شانه های چوبی شانه میشود.
- ریسند گی: در این مرحله پشم بصورت نخ پشمی در می آید.
- کلافه کردن: معمولا دو نفر پشم را بصورت کلافه درمی آورند.
- رنگ کردن پشم: در یک دیگ یا پاتیل دسته دار که برای پخت و پز هم به کار میرود، پشم در آب داغ و رنگ (درجه حرارت آب بستگی به رنگ داخل آب دارد) قرار میگیرد.
- خشک کردن کلافه پشم: کلافه های رنگ شده در هوای آزاد و آفتابی آویزان میگردند تا خشک شوند.
مواد رنگی
ایرانیها رنگ های طبیعی را که از گیاهان به دست می آمد به کار می بردند که عبارت بودند از:
- نیل (آبی، بنفش از برگها)
- روناس (مایل به قرمز)
- بلوط (قهوه ای / از برگ های پوسیده)
- سماق (رنگ زنگ فلّزات)
- زعفران (طلایی مایل به فرمز)
- انار (نارنجی از پوست انار)
- قرمز دانه (قرمز از حشره قرمزدانه)
- گردو (قهوه ای از قشر نرم، پوشش روی پوست چوبی)
- پسته (سبز پسته ای، ازسبوس پسته)
- گل زبان درقفا (سبز زیتونی، زبان درقفا از خانواده گل آلاله)
امروزه رنگ های شیمیایی برای رنگرزی پشم به کار میرود. رنگ های شیمیایی ارزانتر و آسانتر از رنگ های طبیعی و گیاهی است.
مطالعه بیشتر
Leave a Reply